عبدالله بن عباس کیست؟   نکته؛ جالب است بدانیم بسیاری از کارشناسان تاریخ اسلام ابن عباس را دست راست حضرت علی(ع) می دانستند. آیا او  همچنان در دوران  پسران امام نیز همان نقش قبلی را دنبال کرده است؟ دیدگاه او در مورد حرکت امام حسین(ع) به کوفه چگونه بوده است؟   عبدالله بن عباس را بهتر بشناسیم عبداللّه بن عباس بن عبدالمطلب بن هاشم، پسر عموی پیامبر بوده و مادرش لبابه دختر حارث و کنیه اش ابوالعباس بوده است.(1)  تاریخ ولادتش اختلافی است، ولی مشهور این است که ابن عباس سه سال پیش از هجرت در شعب ابی طالب به دنیا آمد.(2)  و پیامبر (ص) هنگام ولادت ابن عباس، کام او را با آب دهان خویش برداشت. (3) عبدالله بن عباس بیش از سی ماه همراه پیامبر بوده است.(4)  پیامبر (ص) در مورد ابن عباس دیدگاه نیکی داشته است که فرمودند خداوند به او حکمت آموزد و خداوند در او دانش را برکت دهد و منتشر کند و هم چنین دست کشیدن بر سر ابن عباس از این نمونه هاست.(5) ابن عباس در دوران خلفا مقام افتاء را بر عهده داشته و از کسانی بود که خلیفه دوم و سوم، در مشکلات خود از نظرهای وی استفاده می¬کردند.(6)  در دوران امام علی ع نیز در جنگهای جمل، صفّین و نهروان همراه ایشان می¬جنگید.(7)  ابن عباس در دوران امام علي(ع) کارگزار امام در بصره بوده و در واقعه حکمیت نیز، امام وی را به عنوان حَکَم پیشنهاد کرد که خوارج وی را قبول نکردند.(8)  در دوران امام حسن  علیه السلام نیز از اصحاب وفادار امام بوده و پس از شهادت امام علی ع مردم را به بیعت با امام حسن (ع) فرا خواند.(9)  در دوران امام حسین (ع) نیز از اصحاب وفادار امام بود. فرزندان وی، عباس، علیّ السّجاد، فضل، محمد، عبیدالله، لبابه و اسماء می باشند.(10)  ابن عباس بیش از 1660 حدیث نقل کرده که بخاری 120 حدیث و مسلم فقط 9 حدیث از وی نقل کرده اند.(11) نتیجه؛ ابن عباس به معنای واقعی خودش شخص ولایتمداری است، نه به لسان و ظاهر... بلکه پرونده تاریخی او مشخص می کند او از خواص برجسته و کلیدی دستگاه ولایت بوده است. [1]. شمس الدین، ذهبی، سیر اعلام النبلاء، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1401ق، ج3، ص 332. [2]. ابن عبد البر قرطبی، همان، ج3، 66؛ ابوالفرج، ابن جوزی، صفة الصفوة، دمشق، دارالوعی، 1390ق، ج1، ص 323، شمس الدین ذهبی؛ همانء ج3، 333؛ ابن اثیر،اسد الغابة، ج 3، ص 193. ابن حبّان تاریخ ولادت ابن عباس را چهار سال قبل از هجرت می داند؛ ابن حبان، الثقات، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافة،1403ق، ج3، ص 207. [3]. ابوعبدالله محمدبن یزید قزوینی، ابن ماجه، سنن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ح166؛ ابونعیم، اصفهانی، حُلیة الاولیاء،  بیروت، دارالکتاب العربی، 1387ق، ج1، ص 315. [4]. ابن حبان، همان، ج3، ص 207، ج 1، ص 315؛ عبد الرحمان بن علی ابن جوزی، همان، ج 1، ص 323. [5] . ابونعیم اصفهانی، همان، ج1، ص 316. ابن جوزی در نقل دیگر از پیامبر می نویسد:«اللهم فقّهه فی الدین و علّمهُ التأویل.» ابن جوزی، همان، ج 1، ص 233. [6] . تاریخ خلیفة بن خیاط، ص 117؛ ابن عبدالبرالقرطبی، همان،ج3، ص 70؛ شمس الدین ذهبی، همان، ج 3، ص 353. [7] . ابن حبان، همان، ج3، ص207؛ ابوالحسن علی بن محمد ابن اثیر، همان، ج3،ص193. [8] . ابوالحسن علی بن محمد ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج2، ص 393. [9] . تاریخ خلیفه بن خیاط، ص 110؛ شمس الدین ذهبی، ج3، ص 353. [10] . همان، ج3، ص 359. [11] . علی بن محمدبن علی،ابن خزاز قمی، کفایة الاثر، قم، بیدار،1401ق، ص 10 ـ 22، ابو عمرو کشّی، همان، ص56، شماره 106.   پژوهشگر: وحید متشکر انتهای پیام/14