گزارش از كتاب «پیش درآمدی بر فلسفهی اخلاق در اسلام»
حجت الاسلام دکتر عبدالله عباسی پژوهشگر حوزه و دانشگاه و از اعضاي ارشد كانون فرهنگي هنري امام زمان (عج) آران و بيدگل که پیش از این دو اثر «استخاره در آیینه شریعت» و «بازیگری زن در آیینهی شریعت» را به رشتهی تحریر درآورده بود، در تازه ترین اثر خود که با نام «پیش درآمدی بر فلسفهی اخلاق در اسلام» منتشر شده است، به موضوع فلسفهی اخلاق و مقایسهی مبانی اسلامی این موضوع با آن چه در نگاه فیلسوفان غربی بیان شده پرداخته است.
حجت الاسلام دکتر عبدالله عباسی پژوهشگر حوزه و دانشگاه و از اعضاي ارشد كانون فرهنگي هنري امام زمان (عج) آران و بيدگل که پیش از این دو اثر «استخاره در آیینه شریعت» و «بازیگری زن در آیینهی شریعت» را به رشتهی تحریر درآورده بود، در تازه ترین اثر خود که با نام «پیش درآمدی بر فلسفهی اخلاق در اسلام» منتشر شده است، به موضوع فلسفهی اخلاق و مقایسهی مبانی اسلامی این موضوع با آن چه در نگاه فیلسوفان غربی بیان شده پرداخته است.
رشد فلسفه غرب و فلسفهی اخلاق با رشد فلسفههای جدید و معاصر در غرب که در چند سدهی اخیر قوت گرفت و به ژرف اندیشیهای قابل توجهی منجر شد، در حوزههای عقل نظری یا «هستها»، به تدریج باب بحث از حوزههای عقل عملی یا «بایدها» جدی گرفته شد. این روند تا آن جا ادامه پیدا کرد که در شاخه بندیهای صورت گرفته در فلسفهی مضاف، میتوان «فلسفهی اخلاق» را یکی از فلسفههای جدی قلمداد کرد که در مجموعهی رشتههای علمی و فلسفی در دانشگاههای غرب در کنار دیگر رشتههای دانشگاهی طبقه بندی میشود و نظریه پردازان بسیاری را پرورانده است. ورود آرای فلسفهی غرب به جهان اسلام علاوه بر حوزههای نظری، حوزههای علمی را نیز تحت تاثیر قرار داد که از این میان، دانش اخلاق بیشترین تاثیرات را پذیرفت. در نتیجه امروزه با طیف گستردهای از مسائل فلسفی در حوزهی اخلاق روبرو هستیم. مسائلی که ماهیت و منشا گزارههای اخلاقی، ارادهی الهی، عقل، فطرت و وجدان انسانی، نسبت احکام الهی و فلسفهی دین با اخلاق، رابطهی اخلاق با عقاید و دهها موضوع دیگر را به چالش میکشد. فلسفه اخلاق در اسلام ورود این پرسشهای جدید مسلمانان را بر آن داشت تا از دل آموزههای وحیانی اسلام پاسخی به فراخور فطرت انسان تدارک بینند. در این میان اندیشمندان مسلمان در یک طبقه بندی کلی به دو گروه تقسیم شدند: یک دسته کسانی مانند محقق اصفهانی و پیروان معاصر وی که این مسائل را در حوزهی احکام فقهی اجتماعی اسلام دسته بندی میکنند و دستهی دیگر که علامه طباطبایی، آیت الله مصباح یزدی و علامه جعفری از آن جملهاند و حوزهی آموزههای اخلاقی یا حسن و قبحها را هدف گرفتهاند. به هر حال اندیشمندان مسلمان در مواجهه با تمدن غرب، با چالشهای فلسفی جدیدی در حوزهی اخلاق روبرو هستند، چالشهایی که آنان را موظف میکند راه حلها و پاسخهایی را ارائه دهند. نگاهی به کتاب حجت الاسلام عباسی این کتاب را در یازده فصل و یک مقدمه نوشته است. بخش اول این کتاب که به بیان کلیات موضوع اختصاص دارد شامل دو فصل برای بیان اهمیت اخلاق از نظر اسلام و بیان ویژگیهای اخلاق عملی و نضری است. نویسنده در بخش دوم که طولانی ترین بخش کتاب و شامل پنج فصل است، موضوعاتی از قبیل اصول لازم در فلسفهی اخلاق اسلامی، حسن و قبح عقلی، مطلق یا نسبی بودن اخلاق و نظر متفکران اسلامی در مبانی اخلاق را مطرح کرده است. به نوعی میتوان این بخش را اصلی ترین بخش کتاب دانست که در پی ارائهی اصول افکار متفکران اسلامی در حوزهی اخلاق است. خصوصا این که در پایان این بخش خلاصهای از نظرات مکاتب و فیلسوفان اسلامی در باب این موضوع بیان شده است. بخش سوم کتاب با رویکردی روش شناسانه به فلسفهی اخلاق در اسلام نگاه میکند. در این بخش که با بیان مشربهای عمدهی اخلاقی در اسلام آمده شروع شده، روش فلسفهی اخلاق اسلامی و سایر مکاتب در نگاهی مقایسهای بررسی شده است. عباسی در فصل دوم این بخش فراگیری، هماهنگی و انسجام درونی، قابلیت تبیین عقلانی، توجه به حسن فعلی و فاعلی و مراتب داشتن ارزشها را به عنوان مهم ترین برتریهای فلسفهی اخلاق اسلام نسبت به سایر مکاتب این حوزه معرفی میکند. در بخش پایانی نیز که به نتیجه گیری مباحث اختصاص دارد، اهداف فلسفهی اخلاق اسلامی مورد بحث قرار گرفته است. این بخش نیز در دو فصل نگاشته شده که اولی مربوط به تبیین اهداف دنیوی و آخرتی فلسفه اخلاق اسلامی و دومی مربوط به مقایسهی مکتب اسلامی فلسفهی اخلاق و مکاتب غربی از نظر هدف اختصاص دارد. بیان موجز و نگاه تطبیقی کتاب «پیش درآمدی بر فلسفهی اخلاق در اسلام» در تلاش است تا از لابلای آرا و مسائل مختلفی که در جهان اسلام از آغاز تا کنون نزد متکلمان، فلاسفه و اصولیون در حوزههای اخلاق مطرح شده است، مهم ترین و برجسته ترین آنها را به گونهای ابتدایی و عاری از اصطلاحات فنی مطرح کند تا راه را برای تفحص و جستجوی بیشتر هموار سازد. سعی نویسنده در این کتاب پوشش مسائل مرتبط با حوزهی فلسفهی اخلاق به صورتی کامل و فراگیر به صورتی موجز و خلاصه بوده است. به همین خاطر حجم کتاب نسبت به گستردگی موضوع بسیار اندک است و پژوهشگران را برای مطالعهی بیشتر نیازمند کتابهای دیگر میکند. با این حال بیان رسا و پرهیز از مغلق گویی، این کتاب را برای همگان قابل فهم کرده است. ضمن این که نگاه تطبیقی کتاب که به اذعان خود نویسنده حاصل رویکردهای اندیشمندان معاصر، از جمله علامه سید محمد حسین طباطبایی و استاد شهید مرتضی مطهری است، این اثر را نسبت به سایر آثار این حوزه متمایز میکند. گفتنی است این کتاب در ۱۵۸ صفحه توسط انتشارات مرسل در هزار نسخه به چاپ رسیده است و به قیمت ۸۰ هزار ریال به فروش میرسد.
https://tavoosebehesht.ir/node/7333
افزودن دیدگاه جدید