«فرهنگ‌نامه اسارت و آزادگان» كتابي كه چندين سال است خبر در دست تهيه بودنش توسط مسعود ده‌نمكي دهان به دهان مي‌چرخيد، امروز رسماً رونمايي شد. تلاش چندين ساله ده‌نمكي براي گردآوري مجموعه‌اي درباره اسرا و آزادگان اين انتظار را ايجاد كرده بود تا تصويري كه وي از اردوگاه‌هاي عراقي ارائه مي‌كند، دقيق و مطابق با واقعيت باشد.             «فرهنگ‌نامه اسارت و آزادگان» كتابي كه چندين سال است خبر در دست تهيه بودنش توسط مسعود ده‌نمكي دهان به دهان مي‌چرخيد، امروز رسماً رونمايي شد.پنجشنبه 11 مهرماه، مراسم رونمايي از فرهنگ‌نامه اسارت و آزادگان برگزار شد تا محموعه كتاب‌هايي كه خبر در دست تهيه بودنش چندين سال بود مطرح مي‌شد رسماً وارد بازار نشر شود. خبر پژوهش و تلاش مسعود ده‌نمكي براي تهيه اين مجموعه هر چند وقت يكبار مورد توجه قرار مي‌گرفت كه يكي از مهم‌ترين آنها هنگام اكران فيلم «اخراجي‌ها 2» بود. تلاش چندين ساله ده‌نمكي براي گردآوري مجموعه‌اي درباره اسرا و آزادگان اين انتظار را ايجاد كرده بود تا تصويري كه وي از اردوگاه‌هاي عراقي ارائه مي‌كند، دقيق و مطابق با واقعيت باشد. چيزي كه ده‌نمكي معتقد بود در دومين قسمت از سه گانه اخراجي‌ها اتفاق افتاده است اما برخي افراد نظرات ديگري داشتند.اما به هر حال بعد از آن مقطع تقريباً خبري از اين فرهنگ‌نامه نبود تا هفته جاري كه ابتدا يك نشست خبري در پارك شهر برگزار شد و بعد هم سه روز بعد مراسم رونمايي از فاز اول و دوم اين كتاب در تالار وحدت برگزار شد. حرفي كمر شكن كه انگيزه ده‌نمكي را مضاعف كردسال 1372 كار تدوين اين مجموعه آغاز شده است. مسعود ده‌نمكي در سايت شخصي خود به انگيزه و چگونگي اين شروع اشاره مي‌كند. او توضيح مي‌دهد كه چگونه بعد از جنگ به بنياد جانبازان مي‌رود و بعد با آغاز بازگشت آزادگان به ميهن، سر از ستاد آزادگان در مي‌آورد. حشر و نشر او با آزادگان او را متوجه خاطراتي و ناگفته‌هاي ارزشمند آنها مي‌كند و بعد از فراز و نشيب‌هايي كار تدوين چنين مجموعه‌اي آغاز مي‌شود.اما شايد اين بخش از نوشته او كه به وي انگيزه افزايش سرعت گردآوري مجموعه را مي‌دهد خواندني باشد:« روزی حال روحی تأسف‌انگیز یکی از آزادگان و چهره‌های شاخص دوران اسارت که در اردوگاه‌ها به مقاومت و پایمردی و به تعبیری تعصب و غیرت انقلابی در برابر خواسته‌ها و فشارهای دشمن معروف بود، به ‌نام حاج‌حمید طایفه‌نوروز که جایگزین رئیس قبلی ستاد آزادگان نیز شده بود توجه‌ام را جلب کرد، با اصرار فراوان دلیل آن پریشان‌حالی را پرسیدم، در جواب توضیح داد که چند روز پیش در مراسمی قرار بود از برخی چهره‌های پیشکسوت ایثارگر تجلیل شده و مدال دریافت کنند و خود وی نیز جزو همان افراد برگزیده بوده است، اما یکی از چهره‌های شناخته شدة مشهور و مسئول کشور به‌صورت خصوصی و درگوشی از وی می‌خواهد تا برای گرفتن مدال بالای سِن نرود، اما مدال و عنوانش محفوظ خواهد بود.این چهره نظامی در پاسخ به چرایی این اقدام و درخواستش از این آزاده، معتقد بود چون اسارت اصالتاً در عالم‌ تعالیم نظامی ارزش نمی‌باشد، پس تقدیر از یک اسیر می‌تواند تبعات منفی در ذهن نیروهای نظامی داشته باشد. این برادر آزاده در ادامه با چشمان گریان و دلی‌شکسته به من گفت: آقای ده‌نمکی! ده سال اسارت با همه سختی‌هایش مرا نشکست، اما جمله اين برادر کمر مرا خرد کرد!» اين 77 جلد آمده است، كار هنوز ادامه داردبه هر حال اكنون فرهنگ‌نامه اسارت و آزادگان با فعاليت پراكنده بيش از 150 نفر و صرف 2 ميليون نفرساعت و با هزينه‌اي بالع بر 4 ميليارد تومان آماده شده است. اين مجموعه شامل سه بخش كتاب است. بخش اول كتاب‌هاي مرجع را شامل مي‌شود كه تا جلد 16 را به خود اختصاص داده و عناويني چون كتاب‌شناسي آزادگان، فيلم‌شناسي، در قاب تصوير و... را در برمي‌گيرد.بخش دوم شامل 31 عنوان و 59 جلد است. اولين جلد از اين بخش معرفي اجمالي اردوگاه‌هاي عراق نام دارد. ده‌نمكي در 56 جلد بعدي به 20 اردوگاه عراقي به تفصيل پرداخته است كه از موصل شروع و به تكريت تمام مي‌شود. بعد از ان هم سه جلد به زندان‌هاي عراق اختصاص دارد و اين تازه ماجراي 77 جلد اول اين فرهنگ‌نامه است.آماده سازي اين 77 جلد كه از سال 72 شروع شده بود تا سال 92 طول كشيد و اكنون آماده انتشار است. اما اين فرهنگ‌نامه بخش سومي هم دارد كه ده‌نمكي وعده آماده شدن آن تا 5 سال آينده را داده است. در اين بخش كتاب‌هايي با موضوعاتي چون فرماندهی و رهبری در اسارت، بهداشت، درمان و تغذیه، ورزش، هنر،کار و...محور قرار گرفته است. كاري كه صدام كرده بود، اما ما انجام نداده بوديمالبته «فرهنگ‌نامه اسارت و آزادگان» بايد به بازار بيايد، خوانده شود و عيار آن مورد سنجش قرار گيرد ولي آنچه روي كاغذ مشخص است، اين است كه چنين كار عظيمي كه به گفته ده‌نمكي حاصل ترجمه و تجزیه و تحلیل هزاران گزارش صلیب‌سرخ و هزاران مطلب مندرج در جراید و ۵۰۰ عنوان کتاب منتشر شده در زمینه اسارت بوده و با اطلاعات به‌دست آمده از ۵۰۰۰ ساعت مصاحبه حضوری آزادگان تطبیق داده شده‌است، حتماً كار سترگ و قابل توجهي است كه احتمالا تا سال‌ها مهمترين منبع براي شناخت يا تحقيق و پژوهش پيرامون دوران اسارت رزمندگان ايراني خواهد بود و حتي مي‌تواند بعنوان مواد خام نگارش داستان يا فيلمنامه هنرمندان هم به حساب بيايد.در انتها خواندن نكته جالبي كه ده‌نمكي درباره تدوين كتابي با موضوع اسراي عراقي و با دستور صدام ذكر مي‌كند خالي از لطف نيست:«چند سال پیش متوجه شدم به دستور صدام حسین مجموعه کتبی با عنوان «شهداء‌ بلاکفن» درخصوص اسرای بعثی که در ایران بوده‌اند نگاشته‌شده و به چند زبان زنده دنیا ترجمه شده است و مقام معظم رهبری با مشاهده این کتب مسئولان فرهنگی وقت را مورد عتاب قرار داده و جملاتي بدين مضمون فرموده‌اند: هزاران سرباز و اسیر دشمن به کشور ما پناهنده شده و پس از شناخت واقعی ماهیت انقلاب اسلامی و اهداف رژیم بعث و استکبار علیه این رژیم جنگیده‌اند و نوع اسیرداری ما در تاریخ جنگ‌های دنیا بی‌سابقه است، اما تاکنون اثر مرجع جامعی علی‌رغم وجود امکانات و اطلاعات فراوان در کشور در خصوص این بخش از جنگ و دفاع مقدس و با رویکرد نگارش منشور اسیرداری نگاشته نشده است، اما دشمن ما در بدترین شرایطی که بعد از جنگ و قبل از جنگ خلیج‌فارس داشته این‌کار را کرده است!»